Το μοναστήρι της επανάστασης και της αντίστασης πήρε το όνομά του από ένα πυρσό. Εκεί σώζεται το σπαθί και το φέσι του Καραϊσκάκη
Η Μονή Προυσού βρίσκεται στον Νομό Ευρυτανίας, δύο χιλιόμετρα μακριά από το ομώνυμο χωριό και αποτελεί πνευματικό και θρησκευτικό κέντρο της περιοχής.
Σε μια από τις πιο απόκρημνες περιοχές της Ευρυτανίας, μεταξύ των βουνών Χελιδώνα, Καλιακούδα και της οροσειράς του Παναιτωλικού, όπου η αγριότητα του τοπίου συναγωνίζεται το δέος και την ομορφιά της φύσης, υψώνεται με μεγαλοπρέπεια η ιστορική Μονή της Παναγίας της Προυσιώτισσας ή Μονή Προυσού, ένας από τους σημαντικότερους προσκυνηματικούς τόπους των απανταχού Ορθοδόξων. Το μοναστήρι, το οποίο είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου και γιορτάζει στις 23 Αυγούστου, προσελκύει καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου χιλιάδες πιστούς που προστρέχουν στην «Κυρά της Ρούμελης», όπως την αποκαλούν, για να προσκυνήσουν τη θαυματουργή εικόνα της και να επικαλεστούν τη χάρη της.
Αμέτρητα είναι τα θαύματα της Παναγίας που έχουν καταγραφεί από τη μονή. Το ίδιο και οι εμφανίσεις της. Όπως επισημαίνει ο π. Γεράσιμος «Πρόσφατα, μας ανέφεραν για μία γυναίκα 61 ετών, η οποία έπασχε από την επάρατη νόσο και έπρεπε να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση. Λίγο πριν χειρουργηθεί είδε σε όνειρο την Παναγία και αμέσως μετά αποφάσισε να υποβληθεί ξανά σε ιατρικές εξετάσεις. Όντως, είχε θεραπευτεί πλήρως και όπως δηλώνει η ίδια χρωστά στην Παναγία την υγεία της και τη ζωή της».
Την περίοδο της Επανάστασης του 1821, αποτέλεσε κέντρο πολιτικής καθοδήγησης του απελευθερωτικού αγώνα ενώ ήταν το μέρος που πήγαινε ο Γεώργιος Καραϊσκάκης για να αναρρώσει από τη φυματίωση, που τον βασάνιζε. Στο Σκευοφυλάκιο της Μονής φιλοξενούνται μέχρι σήμερα τα όπλα του αγωνιστή.
Η Μονή Προυσού ή Πυρσού
To μοναστήρι βρίσκεται 31 χιλιόμετρα νότια του Καρπενησίου και 53 βορειοανατολικά του Αγρινίου. Είναι αφιερωμένη στην Παναγία και γιορτάζεται στις 23 Αυγούστου. Στα Βυζαντινά χρόνια δύο μοναχοί έφτασαν στην περιοχή με σκοπό να μυήσουν τους κατοίκους στον χριστιανισμό. Ο Διονύσιος και ο Τιμόθεος, όπως ονομάζονταν, έστησαν «προσκυνητάρι» και άναψαν έναν πυρσό.
Το μοναστήρι χτίστηκε πιθανότατα τον 12ο αιώνα και εξαιτίας του πυρσού, που ήταν συνεχώς αναμμένος, ονομάστηκε «Μονή Πυρσού«. Mε την πάροδο του χρόνου, οι κάτοικοι αποκαλούσαν τη Μονή άλλοτε «Πυρσού» και άλλοτε «Μπουρσού». Λόγω της κακόηχης προφοράς, το 1845 το μοναστήρι μετονομάστηκε σε «Μονή Προυσού» και το γειτονικό χωριό σε «Προυσός».
Το 1587 καταστράφηκε από πυρκαγιά. Σύντομα ξαναχτίστηκε και διακοσμήθηκε με τοιχογραφίες. Λίγα χρόνια αργότερα φιλοτεχνήθηκε και η εικόνα της Παναγίας, στην οποία είναι και αφιερωμένη η μονή. Λόγω του δυσπρόσιτου σημείου της, φιλοξενούσε λίγους επισκέπτες, με αποτέλεσμα να παραμένει σχετικά άγνωστη.
Τι αναφέρει η χριστιανική παράδοση για την εικόνα της Παναγίας της Προυσιώτισας
Από την Προύσα στον Προυσό Ευρυτανίας
Η ιστορία της εικόνας της Παναγίας της Προυσιώτισσας, η οποία θεωρείται έργο του Ευαγγελιστή Λουκά, χάνεται στα βάθη της παράδοσης, εκεί που σμίγει η πίστη με το θαύμα. Κατά την περίοδο της Εικονομαχίας, στο πρώτο ήμισυ του 9ου αιώνα, κάποιος νεαρός άρχοντας από την Προύσα της Μικράς Ασίας, διαισθανόμενος τον μεγάλο κίνδυνο που διέτρεχε η εικόνα από την καταστροφική μανία του εικονομάχου αυτοκράτορα Θεόφιλου, τη μετέφερε κρυφά στην περιοχή της Ελλάδας. Κατά τη διάρκεια του μακρινού και περιπετειώδους ταξιδιού, η εικόνα εξαφανίστηκε μυστηριωδώς για να βρεθεί λίγα χρόνια αργότερα από βοσκούς σε μια σπηλιά στον Προυσό, εκεί όπου φυλάσσεται μέχρι σήμερα.
Η εύρεση της εικόνας συνδέεται με την εμφάνιση μιας φωτεινής στήλης που ξεκινούσε από το σπήλαιο και έφτανε μέχρι τον ουρανό. Αυτή τη στήλη φωτός είδαν σαν οπτασία οι βοσκοί και κατευθύνθηκαν προς το σπήλαιο, για να αντικρίσουν την εικόνα της Παναγίας από την Προύσα που ακτινοβολούσε και άστραφτε από το δυνατό φως.
Η φήμη για την εύρεση της εικόνας διαδόθηκε σε όλες τις περιοχές, φτάνοντας μέχρι την Υπάτη, όπου είχε εγκατασταθεί ο νεαρός άρχοντας, ο οποίος έσπευσε αμέσως στο σπήλαιο, αναγνώρισε την εικόνα και αποφάσισε να τη μεταφέρει πίσω. Μαζί με τη συνοδεία του πήρε το δρόμο της επιστροφής, όμως, μετά την πρώτη διανυκτέρευση, οι ταξιδιώτες ξύπνησαν και διαπίστωσαν ότι η εικόνα είχε εξαφανιστεί. Η Παναγία είχε επιστρέψει ξανά στο σπήλαιο, περνώντας μέσα από απότομους, κοφτερούς βράχους (εκεί όπου οι σημερινοί προσκυνητές μπορούν να διακρίνουν το «τύπωμα» και τα «πατήματα» της Παναγίας).
Ο άρχοντας επιχείρησε να αναζητήσει εκ νέου την εικόνα, όμως ξαφνικά άκουσε τη φωνή της Παναγίας που του ζητούσε να εγκατασταθεί για πάντα στο απόμερο και απόκρημνο σπήλαιο. Αποφάσισε λοιπόν να εγκαταλείψει τα εγκόσμια και να δεχθεί το σχήμα του μοναχού, με το όνομα Διονύσιος, ενώ μαζί με έναν από τους υπηρέτες του, ο οποίος επίσης έγινε μοναχός, με το όνομα Τιμόθεος, οργάνωσαν τη μοναστική κοινότητα στον Προυσό.
Η θαυματουργή εικόνα
Το μικρό σπήλαιο, που βρίσκεται βόρεια του νεότερου καθολικού, έχει διαμορφωθεί σε παρεκκλήσι για να φιλοξενήσει τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Προυσιώτισσας. Στο επιχρυσωμένο ξυλόγλυπτο εικονοστάσι, πάνω σε περίτεχνο προσκυνητάρι «κατοικεί» εδώ και αιώνες μια από τις ωραιότερες και εκφραστικότερες εικόνες της Θεοτόκου. Ένα έργο τέχνης μοναδικό σε πνευματική έκφραση και αισθητική απόδοση, πηγή ψυχικής γαλήνης και εσωτερικής ανάτασης των πιστών. «Μόλις μπεις στο παρεκκλήσι της μονής βλέπεις την Παναγία μπροστά σου, στο προσκυνητάρι της, λες και είναι πάνω σε θρόνο» αναφέρει χαρακτηριστικά ο ηγούμενος της μονής».
Πρόκειται για τον γνωστό εικονογραφικό τύπο της Παναγίας της Οδηγήτριας. Η Παναγία αναπαρίσταται ως τη μέση, με το δεξί της χέρι δείχνει τον Χριστό, ενώ με το αριστερό τον κρατά στοργικά στην αγκαλιά της. Ο μικρός Χριστός είναι στραμμένος προς αυτήν, έχει το βλέμμα του πάνω της και με το δεξί του χέρι την ευλογεί. Ένα σπάνιο και ιδιαίτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα της εικόνας είναι η απεικόνιση του Χριστού να χαμογελά με συγκατάβαση.
Το «τύπωμα» και τα «πατήματα» της Παναγίας
Οι προσκυνητές, κατά τη διαδρομή τους από το Καρπενήσι προς το μοναστήρι, πάνω σε μια βουνοκορφή,στο σημείο όπου κατά την παράδοση πέρασε η Θεοτόκος επιστρέφοντας στο σπήλαιο, αντικρίζουν το «τύπωμα», ένα άνοιγμα μέσα στο βράχο, που έχει το σχήμα της εικόνας της Παναγίας της Προυσιώτισσας.
Στο δρόμο για τον Προυσό, κοντά σε ένα μικρό εκκλησάκι που έχτισαν οι προσκυνητές, βρίσκονται τα «πατήματα» της Παναγίας. Πρόκειται για ένα αξιοπερίεργο και για πολλούς ανερμήνευτο γεωλογικό φαινόμενο, καθώς στον κάθετο βράχο και ενσωματωμένο σ’ αυτόν διακρίνονται επτά διαφορετικού χρώματος σχήματα που έχουν την μορφή πατημάτων. Σύμφωνα με τη παράδοση, σε αυτόν τον βράχο ανέβηκε η Παναγία για να φτάσει εκεί που βρίσκεται σήμερα η εικόνα της.
Η Μονή στην Επανάσταση
Λίγα χρόνια πριν από το ξέσπασμα της Επανάστασης ο αγιορείτης πνευματικός Κύριλλος Καστανοφύλλης ανέλαβε καθήκοντα ηγούμενου στο μοναστήρι. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν ήταν το θρησκευτικό καθήκον που τον καλούσε, αλλά εκείνο του απελευθερωτικού αγώνα. Ο ίδιος ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρείας και για να αποκτήσει πρόσβαση στην περιοχή, προφασίστηκε πως επιθυμούσε να μεταβεί στη μονή για να προλάβει τη δήθεν πνευματική και ηθική παρακμή της.
Από τις πρώτες μέρες ως «ηγούμενος» οργάνωσε και λειτούργησε τη «Σχολή Ελληνικών Γραμμάτων», το κτίριο της οποίας διασώζεται μέχρι σήμερα πλήρως αναστηλωμένο.
Η Μονή έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαχείριση της πολιορκίας του Μεσολογγίου αλλά και στη σωτηρία πολλών αγωνιστών μετά την καταστροφή της «Εξόδου».
Εκτός, όμως, από κέντρο συνάντησης και αγωνιστών, η μονή λειτουργούσε και ως θεραπευτήριο. Ο στρατηγός Γεώργιος Καραϊσκάκης, ο οποίος είχε οργανώσει το στρατηγείο του στη Μονή και ανάρρωνε στο μοναστήρι από την φυματίωση που τον ταλαιπωρούσε χρόνια. Ως ένδειξη ευγνωμοσύνης δώρισε το ασημένιο κάλυμμα της εικόνας της Παναγίας.
Στο μουσείο της μονής διαφυλάσσονται μέχρι σήμερα το σπαθί, το όπλο και το χαρακτηριστικό φέσι του αρχιστράτηγου της Ρούμελης. Το Σκευοφυλακίο της Μονής περιέχει πλήθος πολύτιμων χειρόγραφων κωδίκων, εικόνες, ιερά σκεύη, λειψανοθήκες και βιβλία. Μέρος των πολύτιμων εκθεμάτων αποτελούν εικόνες από το 15ο και 16ο αιώνα, ιερά άμφια, αργυρά και χρυσά δισκοπότηρα, χειρόγραφοι κώδικες και τυπογραφημένα βιβλία.
Έξω από τη μονή υψώνονται δύο κάστρα, οι γνωστοί ως «πύργοι του Καραϊσκάκη». Ήταν πολεμίστρες που ήλεγχαν τη γύρω περιοχή και είχαν χτιστεί πολύ πριν από την εμφάνιση του αγωνιστή, αλλά πήραν το όνομά του.
Μεγάλο μέρος της Μονής καταστράφηκε από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής μια βδομάδα πριν από τη γιορτή της Παναγίας της Προυσιώτισας, στις 16 Αυγούστου του 1944, καθώς αποτελούσε κέντρο στήριξης των ανταρτών της Αντίστασης. Καταστράφηκαν πολλά κειμήλια, σκεύη, χειρόγραφα και βιβλία, αλλά όχι η εικόνα της Παναγίας, η οποία είχε τοποθετηθεί σε κρύπτη.
Το τάμα του Καραϊσκάκη
Από το 1824, η εικόνα της Παναγίας της Προυσιώτισσας φέρει αργυρόχρυση επένδυση που οφείλεται σε τάμα του μεγάλου και ηρωικού πολέμαρχου της Ρούμελης, στρατηγού Γεωργίου Καραϊσκάκη. Ο Καραϊσκάκης συνδέθηκε ιδιαίτερα με το μοναστήρι του Προυσού, γιατί εκεί πήγαινε κάθε φορά που η ασθένειά του (φυματίωση) δεν του επέτρεπε να συγκρουσθεί με τους Τούρκους. Εκεί παρέμενε κυρίως στους λεγόμενους «δύο πύργους του Καραϊσκάκη» με 2-3 παλικάρια του που τον φρόντιζαν.
Για να εκπληρώσει το τάμα του στη μονή, ο Καραϊσκάκης ανέθεσε σε ντόπιο τεχνίτη την επαργύρωση της εικόνας της Παναγίας. Ως τεκμήριο της ευσέβειάς του χαράχτηκε η επιγραφή: «Η Παντάνασσα. Δι’ εξόδων του γενναιοτάτου στρατηγού Γεωργίου Καραϊσκάκη, χειρί Γεωργίου Καρανίκα, 1824». Η επαργύρωση αυτή αποκαλείται από τους ντόπιους «πουκάμισο της Παναγίας».
Αρχιτεκτονική φυσιογνωμία
Στο μοναστηριακό συγκρότημα κεντρική θέση κατέχει το Καθολικό, που οικοδομήθηκε το 1754, και αρχιτεκτονικά ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού με τρούλο. Το εσωτερικό του καλύπτεται με τοιχογραφίες που ανάγονται στο 1785, ενώ το ξυλόγλυπτο τέμπλο είναι έργο του 1810.
Στο συγκρότημα λειτουργεί ξενώνας για τη φιλοξενία των επισκεπτών και μουσείο με πολύτιμα κειμήλια, εικόνες, κώδικες και βιβλία, καθώς και μέρος του οπλισμού του Καραϊσκάκη.
Πηγές: http://www.mixanitouxronou.gr, http://www.stereanews.gr – Κώστας Λαβίδας
Πρόσφατα Άρθρα:
- Από ένα Μαγευτικό Νησάκι του Κορινθιακού, σε έναν Επίγειο Παράδεισο του Ιονίου!
Ο Σύλλογος Φίλων Περιηγητών διοργανώνει για τα μέλη και τους φίλους του, 2ήμερη εκδρομή το Σαββατοκύριακο 17-18/06/23 και 08-09/07/23 Τι να είναι αυτό που κάνει την εκδροµή μας διαφορετική; Συνδυασμός Κορινθιακού με Ιόνιο!Τριζόνια, Αγρίνιο, διαμονή στην καρδιά της πόλης, στην… Read More › - Από το «Μικρό Monte Carlo Της Ανατολής» και το «Νησί των Σειρήνων», σε ένα μοναδικό Οδοιπορικό Μνήμης!
Τόποι και ονόματα τόσο οικεία όσο και το υπέροχο καλοκαιρινό τοπίο της περιοχής!Ένα ταξίδι που κυριολεκτικά «χτενίζει» τις γνωστές άγνωστες «χαμένες πατρίδες» του Ελληνισμού, μας θυμίζουν τη μεγάλη Ελλάδα πριν τη Μικρασιατική καταστροφή και τη συνθήκη της Λωζάνης.. Μοναδικό οδοιπορικό… Read More › - Αγία Θεοδώρα της Άρτας
Η καταγωγή της και τα πρώτα χρόνια Η Θεοδώρα υπήρξε γόνος της μεγάλης και επιφανούς βυζαντινής οικογένειας των Πετραλύφα. Πατέρας της ήταν ο Ιωάννης Πετραλύφας, που κατείχε τον τίτλο του Σεβαστοκράτορα και ήταν διοικητής της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας. Η… Read More ›
Κατηγορίες:Άρθρα/Παρουσιάσεις
Σύλλογος Φίλων Περιηγητών 
Σχολιάστε